Anioły w Świetle Biblii: Rozważania na temat Modlitwy i Wielbienia

Anioły odgrywają wyjątkową rolę w kulturze i wierzeniach ludzi na całym świecie. Ludzie często opowiadają osobiste historie o spotkaniach z aniołami, które zwykle opisują jako doświadczenia pełne pokoju, pocieszenia, ochrony lub przewodnictwa. Takie opowieści mogą wydawać się przekonujące i inspirujące, a dla wielu osób stanowią podstawę ich wiary w anioły stróże.Przekształciły się w zjawisko kulturowe, a w wielu przypadkach stały się centralną częścią duchowości wielu ludzi. Skąd bierze się fascynacja aniołami i dlaczego modlitwa do nich jest tak powszechna?

Anioły są częścią stworzonego przez Boga porządku. Otaczają tron niebieski, ogłaszają boskie przesłanie i służą jako niebiańscy wojownicy. Co więcej, Pismo Święte opisuje niezliczoną ilość sytuacji, w których byty anielskie wchodzą w interakcję z ludźmi. List do Hebrajczyków nawet sugeruje, że mogliśmy nieświadomie okazać „gościnność aniołom” (Hebr 13,2). Wydaje się, że anioły są aktywnie obecne w życiu chrześcijan.

(2): Nie zapominajcie o gościnności, gdyż przez nią niektórzy, nie wiedząc, aniołów gościli.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Hbr 13]

Anioł stróż, czy istnieje?

Wiele osób wierzy, że mają osobistego anioła, do którego mogą kierować swoje prośby o pomoc. Anioły stróże są popularnym motywem we współczesnej kulturze, pojawiają się w książkach, filmach, serialach telewizyjnych, muzyce i sztuce. Dla wielu osób, aniołowie stróże są nie tylko symbolami ochrony i wsparcia, ale także wyznaczają duchowy kurs, który kieruje ich życiem. Wielu dorosłych Amerykanów – według niektórych badań, aż 77% – wierzy w istnienie aniołów stróżów. Ta koncepcja jest głęboko zakorzeniona w naszych kulturach, także w Polsce (gdzie odsetek ten może być większy, w związku z popularną wśród katolików modlitwą do Anioła Stróża), często wiara ta zaszczepiana już od dzieciństwa, z pokolenia na pokolenie. Wiele osób twierdzi, że doświadczyło interwencji swojego anioła stróża w kluczowych momentach swojego życia. Opowieści o cudownych uratowaniach, niemożliwych do wyjaśnienia zbiegach okoliczności, a nawet bezpośrednich spotkań z aniołami są często prezentowane jako dowody na istnienie aniołów stróżów. Ale czy te dowody są solidne? Czy można je uznać za wiarygodne? Nie ma to jednak wielkiego podparcia biblijnego.

Co na ten temat mówi Biblia? Czy każda osoba ma swojego własnego anioła stróża?

Koncepcja anioła stróża, jaką znamy z popularnej kultury, nie jest w pełni wspierana przez Biblię. Pomimo kilku wzmianek o aniołach interweniujących w życie ludzi na polecenie Boga, nigdzie w Biblii nie jest wyraźnie powiedziane, że każdy człowiek ma swojego osobistego anioła stróża.

Choć pewne fragmenty biblijne, takie jak Psalm 91:11 (“Bo On rozkaże swoim aniołom, aby cię strzegli na wszystkich twoich drogach.”) czy Mateusz 18:10 (“Strzeżcie się, żebyście nie wzgardzili żadnym z tych małych. Bo powiadam wam: ich aniołowie w niebie zawsze oglądają oblicze mojego Ojca, który jest w niebie.”) mogą sugerować istnienie aniołów stróżów, kontekst i interpretacja tych fragmentów są nadal tematem debaty teologicznej. Ten werset nie mówi nam, że mamy anioły stróże. To, co ten werset nam mówi, to to, że anioły służą ludzkości, chroniąc ludzi na rozkaz Boga. Nacisk kładziony jest na to, że anioły zawsze patrzą na oblicze Ojca w niebie – nie są na ziemi, chroniąc osobę, kiedy tylko zechcą.

(10): Uważajcie, abyście nie gardzili żadnym z tych małych. Mówię wam bowiem, że ich aniołowie w niebie zawsze patrzą na oblicze mojego Ojca, który jest w niebie.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Mt 18]

Niektórzy z wcześniejszych myślicieli chrześcijańskich, tacy jak Bazyli Wielki, Orygenes, Chryzostom, Akwinata, wierzyli w aniołów stróżów – to znaczy wierzyli, że każdej osobie na stałe przypisany jest dobry anioł, którego rolą jest ochrona tej osoby przed krzywdą. Katolicyzm generalnie – uznając modlitwę”Aniele Boży” uczy tego samego. Przykładowo Bazyli napisał: „Przy każdym wierzącym stoi anioł jako opiekun i pasterz, który prowadzi go do życia”.

Kalwin, a za nim większość protestantów, zaprzeczył, jakoby w Piśmie Świętym znalazło się jakiekolwiek wyraźne poparcie dla tej wiary: „Czy każdemu wierzącemu przydzielono jednego anioła do jego obrony, czy nie, nie śmiem jednoznacznie stwierdzić”.

Interpretacja tego fragmentu podana przez niektórych komentatorów, jakoby Bóg przydzielił każdemu wierzącemu własnego anioła, nie opiera się na solidnych podstawach. Słowa Chrystusa nie oznaczają bowiem, że jeden anioł jest stale zajęty tą czy inną osobą; i taka idea jest niezgodna z całą doktryną Pisma Świętego, która oświadcza, że aniołowie obozują wokół pobożnych ( Psalm 34:7 ) i że nie tylko jeden anioł, ale wielu, zostało upoważnionych do strzeżenia każdego z wiernych. Porzućmy tedy fantazyjne pojęcie dobrego i złego anioła i usatysfakcjonujmy się stwierdzeniem, że opieka nad całym Kościołem jest powierzona aniołom, aby pomagali każdemu członkowi w miarę jego potrzeb. ( Komentarz do harmonii ewangelistów Mateusza, Marka i Łukasza , Mateusza 18:10 )
Jan Kalwin

(7): Anioł PANA rozbija obóz dokoła tych, którzy się go boją, i wybawia ich.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Ps 34]

Wychowanie z przekonaniem, że masz swojego anioła stróża jest niezwykle powszechne… nawet wśród ludzi czytających biblię. Historie związane z aniołami są bardzo liczne wśród chrześcijan, a także wśród i niewierzących na całym świecie, jednak anioły stróże nie są biblijne. Biblia nigdy nie mówi nam, że każda osoba ma swojego własnego anioła stróża. To Bóg jest tym, który nas chroni – nie anioły (Psalm 91:1-16). Nie jest zdrowe dla wierzących polegać na aniołach w celu ochrony, ani nie jest mądrym dla wierzących być zafascynowanym aniołami. Jeśli ktoś polega, polega na, czy modli się do “anioła stróża”, uczynił ideę anioła stróża swoim idolem w swoim życiu.

(1): Kto mieszka pod osłoną Najwyższego, w cieniu Wszechmocnego przebywać będzie. (2): Będę mówił o PANU: Moja ucieczka i twierdza, mój Bóg, jemu będę ufał. (3): Zaprawdę, on wybawi cię z sideł łowcy i od zgubnej zarazy. (4): Okryje cię swymi piórami i pod jego skrzydłami będziesz bezpieczny; jego prawda będzie ci tarczą i puklerzem. (5): Nie ulękniesz się strachu nocnego ani strzały lecącej za dnia; (6): Ani zarazy, która przychodzi w ciemności, ani dżumy, która pustoszy w południe. (7): Tysiąc padnie u twego boku, a dziesięć tysięcy po twojej prawicy, lecz ciebie to nie dosięgnie. (8): Tylko zobaczysz na własne oczy i ujrzysz zapłatę daną niegodziwym. (9): Ponieważ PANA, moją ucieczkę i Najwyższego, uczyniłeś swoim mieszkaniem; (10): Nie spotka cię nic złego ani żadna plaga nie zbliży się do twego namiotu. (11): Rozkaże bowiem o tobie swoim aniołom, aby cię strzegli na wszystkich twoich drogach. (12): Na rękach będą cię nosić, byś przypadkiem nie uderzył swojej nogi o kamień. (13): Będziesz stąpał po lwie i po żmii, lwiątko i smoka podepczesz. (14): Wybawię go, bo mnie umiłował; wywyższę go, bo poznał moje imię. (15): Będzie mnie wzywał, a ja go wysłucham; będę z nim w utrapieniu, wyrwę go i otoczę chwałą. (16): Długimi dniami go nasycę i ukażę mu moje zbawienie.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Ps 91]

(4): Nie będziesz czynił sobie żadnego rzeźbionego posągu ani żadnej podobizny czegokolwiek, co jest w górze na niebie, co jest nisko na ziemi ani co jest w wodach pod ziemią.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Wj 20]

Choć koncepcja aniołów stróżów może pocieszać, wiara w nich może również prowadzić do pewnych duchowych niebezpieczeństw. Może skłonić ludzi do oddawania cześci stworzeniu, zamiast Stwórcy, co jest wyraźnie potępione w Biblii (Księga Wyjścia 20:4; 1 List Jana 5:21). Ponadto, zamiast polegać na Bogu i Jego prowadzeniu, ludzie mogą zacząć polegać na swoim aniele stróżu, co skłania do idoli.

A może jeden Anioł dla Każdego Chrześcijanina?

Pytanie, czy każdy wierzący ma swojego anioła, wynika z interpretacji słów Jezusa w Ewangelii według św. Mateusza 18:10: “Patrzcie, abyście nie gardzili żadnym z tych małych. Albowiem (= ponieważ) powiadam wam, że w niebie ich aniołowie zawsze widzą oblicze mojego Ojca, który jest w niebie”. Znaczenie tego tekstu jest jednak często przedmiotem dyskusji.

(10): Uważajcie, abyście nie gardzili żadnym z tych małych. Mówię wam bowiem, że ich aniołowie w niebie zawsze patrzą na oblicze mojego Ojca, który jest w niebie.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Mt 18]

Inna interpretacja tekstu z Ewangelii według św. Mateusza sugeruje, że liczba mnoga “aniołowie” niekoniecznie oznacza, że każdy ma swojego anioła, ale raczej że anioły służą wszystkim wierzącym. To może sugerować, że aniołowie mogą pełnić różne role dla różnych osób, a nie być przypisani do konkretnych osób. Choć Pismo Święte daje pewne sugestie, że aniołowie mogą pełnić specjalną rolę w życiu wierzących, nie daje jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy każdy wierzący ma swojego anioła stróża. Bez względu na to, jak zinterpretujemy te teksty, jedno jest pewne: aniołowie, jako słudzy Boga, są aktywnie zaangażowani w dobro wierzących.

Modlitwa do aniołów

Choć nie ma takiego wersetu, który wyraźnie mówi: „Nie módl się do aniołów”, jest całkowicie jasne, że nie powinniśmy modlić się do aniołów. Modlitwa to ostatecznie akt uwielbienia. I tak jak aniołowie odrzucają nasze uwielbienie (Apokalipsa 22: 8-9), tak również odrzuciliby nasze modlitwy. Składanie naszego uwielbienia czy modlitwy komukolwiek innemu niż Bóg to bałwochwalstwo.

(8): A ja, Jan, widziałem to wszystko i słyszałem. A gdy usłyszałem i zobaczyłem, upadłem do nóg anioła, który mi to pokazywał, aby oddać mu pokłon. (9): Lecz powiedział do mnie: Nie rób tego, bo jestem sługą z tobą i twoimi braćmi prorokami, i z tymi, którzy zachowują słowa tej księgi. Bogu oddaj pokłon.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Ap 22]

Istnieje wiele praktycznych i teologicznych powodów, dla których modlitwa do aniołów jest błędem. Sam Chrystus nigdy nie modlił się do nikogo innego niż Ojciec. Na prośbę swoich uczniów o nauczenie ich modlitwy, instruował ich: „Tak więc powinniście się modlić: ‘Ojcze nasz w niebie…’” (Mateusz 6:9; Łukasz 11:2). Gdyby modlitwa do aniołów była czymś, co my, jako Jego uczniowie, powinniśmy robić, byłoby to miejsce, w którym miałby nam to powiedzieć. Wyraźnie powinniśmy modlić się tylko do Boga. Wynika to również z takich fragmentów jak Mateusz 11:25-26, gdzie Chrystus zaczyna modlitwę od “Chwalę Cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi….” Jezus nie tylko zaczyna swoje modlitwy, zwracając się do Ojca, ale treść Jego modlitw zazwyczaj prosi o pomoc, którą może udzielić tylko ktoś o wszechmocnych, wszechwiedzących i wszechobecnych mocach. Modlitwa do aniołów byłaby nieskuteczna, ponieważ są to stworzenia i nie posiadają tych mocy.

(25): W tym czasie Jezus powiedział: Wysławiam cię, Ojcze, Panie nieba i ziemi, że zakryłeś te sprawy przed mądrymi i roztropnymi, a objawiłeś je niemowlętom.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Mt 11]

Argument przeciwko modlitwie do aniołów można również przedstawić, analizując Jan 17:1-26, gdzie Jezus modli się w imieniu swoich wyznawców, prosząc Boga Ojca o wielokrotne błogosławieństwo, w tym uświęcenie, chwałę i zachowanie świętych. Te trzy błogosławieństwa mogą pochodzić tylko od źródła, które je obecnie posiada, a aniołowie po prostu nie mają tej mocy. Aniołowie nie mogą nas uświęcić, nie mogą nas uwielbić i nie mogą zagwarantować naszego dziedzictwa w Chrystusie (Efezjan 1:13-14).

(1): To powiedziawszy, Jezus podniósł swoje oczy ku niebu i rzekł: Ojcze, nadeszła godzina. Uwielbij swego Syna, aby też twój Syn uwielbił ciebie; (2): Jak mu dałeś władzę nad wszelkim ciałem, aby dał życie wieczne tym wszystkim, których mu dałeś. (3): A to jest życie wieczne, aby poznali ciebie, jedynego prawdziwego Boga i tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa. (4): Ja uwielbiłem ciebie na ziemi i dokończyłem dzieła, które mi dałeś do wykonania. (5): A teraz ty, Ojcze, uwielbij mnie u siebie tą chwałą, którą miałem u ciebie, zanim powstał świat. (6): Objawiłem twoje imię ludziom, których mi dałeś ze świata. Twoimi byli i dałeś mi ich, a oni zachowali twoje słowa. (7): A teraz poznali, że wszystko, co mi dałeś, pochodzi od ciebie. (8): Dałem im bowiem słowa, które mi dałeś, a oni je przyjęli i prawdziwie poznali, że wyszedłem od ciebie, i uwierzyli, że ty mnie posłałeś. (9): Ja proszę za nimi. Nie proszę za światem, ale za tymi, których mi dałeś, bo są twoi. (10): I wszystko moje jest twoje, a twoje jest moje i jestem uwielbiony w nich. (11): A nie jestem już na świecie, ale oni są na świecie, a ja idę do ciebie. Ojcze święty, zachowaj w twoim imieniu tych, których mi dałeś, aby byli jedno jak i my. (12): Gdy byłem z nimi na świecie, ja zachowywałem ich w twoim imieniu. Strzegłem tych, których mi dałeś, i żaden z nich nie zginął prócz syna zatracenia, żeby się wypełniło Pismo. (13): Ale teraz idę do ciebie i mówię to na świecie, aby mieli w sobie moją radość w pełni. (14): Ja dałem im twoje słowo, a świat ich znienawidził, bo nie są ze świata, jak i ja nie jestem ze świata. (15): Nie proszę, abyś zabrał ich ze świata, ale abyś zachował ich od złego. (16): Nie są ze świata, jak i ja nie jestem ze świata. (17): Uświęć ich w twojej prawdzie. Twoje słowo jest prawdą. (18): Jak ty posłałeś mnie na świat, tak i ja posłałem ich na świat. (19): A ja za nich uświęcam samego siebie, aby i oni byli uświęceni w prawdzie. (20): A nie tylko za nimi proszę, lecz i za tymi, którzy przez ich słowo uwierzą we mnie; (21): Aby wszyscy byli jedno, jak ty, Ojcze, we mnie, a ja w tobie, aby i oni byli w nas jedno, aby świat uwierzył, że ty mnie posłałeś. (22): I dałem im tę chwałę, którą mi dałeś, aby byli jedno, jak my jesteśmy jedno. (23): Ja w nich, a ty we mnie, aby byli doskonali w jedno, żeby świat poznał, że ty mnie posłałeś i że umiłowałeś ich, jak i mnie umiłowałeś. (24): Ojcze, chcę, aby ci, których mi dałeś, byli ze mną tam, gdzie ja jestem, aby oglądali moją chwałę, którą mi dałeś, ponieważ umiłowałeś mnie przed założeniem świata. (25): Ojcze sprawiedliwy, świat ciebie nie poznał, ale ja cię poznałem i oni poznali, że ty mnie posłałeś. (26): Objawiłem im twoje imię i jeszcze objawię, aby miłość, którą mnie umiłowałeś, była w nich i ja w nich.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, J 17]

Zapisane w Objawieniu 22:8-9 doświadczenie Jana z aniołem w niebie mówi: “Ja, Jan, jestem tym, który to słyszał i widział. A gdy to słyszał i widział, upadłem, aby uwielbiać u stóp anioła, który mi to pokazywał. Ale on mi powiedział: ‘Nie rób tego! Jestem sługą jak ty i twoi bracia prorocy, i ci, którzy trzymają słowa tej księgi. Uwielbiaj Boga!'”. Zatem wszelka chwała, cześć i uwielbienie powinny być kierowane do Boga. Aniołowie nie stworzyli świata, gwiazd, zwierząt i ludzkości. To Bóg stworzył wszystko, w tym anioły (Rdz 1-2), i to On umarł, abyśmy mogli uzyskać zbawienie (J 3:16-17).

(8): A ja, Jan, widziałem to wszystko i słyszałem. A gdy usłyszałem i zobaczyłem, upadłem do nóg anioła, który mi to pokazywał, aby oddać mu pokłon. (9): Lecz powiedział do mnie: Nie rób tego, bo jestem sługą z tobą i twoimi braćmi prorokami, i z tymi, którzy zachowują słowa tej księgi. Bogu oddaj pokłon.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Ap 22]

Anioły służą ludziom… ale przede wszystkim Bogu

Bóg stworzył anioły przed stworzeniem świata, jednak są oni stworzeniami, nie są bogami ani półbogami. Są służącymi Bogu i wypełniają Jego rozkazy (Psalm 103:20).

(20): Błogosławcie PANA, jego aniołowie, potężni siłą, którzy wypełniacie jego rozkazy, będąc posłuszni głosowi jego słowa.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Ps 103]

Pan rzeczywiście wysyła anioły, aby nam pomagać, jak mówi Hebrajczyków 1:14, „Czyż wszyscy oni nie są duchami usługującymi, wysyłanymi na służbę na rzecz tych, którzy mają odziedziczyć zbawienie?” W tym fragmencie Pisma, anioły są określane jako „duchy służebne”. Ma to na celu podkreślenie prawdy o aniołach jako sługach Boga.

(14): Czy nie są oni wszyscy duchami służebnymi, posyłanymi, by służyć tym, którzy mają odziedziczyć zbawienie?
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Hbr 1]

Anioły są bardzo ważne; jednak nie są Bogiem. Pan może wysyłać anioły, aby nas chronić, ale ostatecznym obrońcą jest sam Bóg. Anioły, które są dziś w niebie, są tylko dobrymi aniołami, ponieważ wszystkie złe anioły upadły w tym samym czasie, co bunt Szatana (Izajasz 14:12-14; Ezechiel 28:12-18).

(22): Mój Bóg posłał swego Anioła, który zamknął paszcze lwom, aby mi nie wyrządziły żadnej szkody, dlatego że przed nim znalazła się we mnie niewinność. Owszem, również przed tobą, królu, nic złego nie uczyniłem.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Dn 6]

Anioły jako posłańcy

Oprócz ochrony wierzących na rozkaz Boga, anioły pełnią również funkcję posłańców Jahwe (Łukasz 1:11-20), udzielają wskazówek wierzącym zgodnie z wolą Boga (Dzieje Apostolskie 8:26) i służą wierzącym zgodnie z wolą Boga (1 Królewska 19:5-7). Biblia wskazuje na prawdziwą naturę aniołów jako służących Bogu. Aniołowie są bardzo ważni, jednak nie są Bogiem. Pan może wysłać anioły, aby nas chronić, ale ostatecznym obrońcą jest sam Bóg.

(11): Wtedy ukazał mu się anioł Pana stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia. (12): I przeraził się Zachariasz na jego widok, i ogarnął go strach. (13): Lecz anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan. (14): Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu będzie się radować z jego narodzin. (15): Będzie bowiem wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani mocnego napoju i zostanie napełniony Duchem Świętym już w łonie swojej matki. (16): I wielu z synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga. (17): On bowiem pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a opornych ku roztropności sprawiedliwych, aby przygotować Panu lud gotowy. (18): I powiedział Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem stary i moja żona jest w podeszłym wieku. (19): A anioł mu odpowiedział: Ja jestem Gabriel, który stoi przed Bogiem. Zostałem posłany, aby mówić do ciebie i przynieść ci tę radosną nowinę. (20): I będziesz niemy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, kiedy się to stanie, dlatego że nie uwierzyłeś moim słowom, które się wypełnią w swoim czasie.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Łk 1]

(26): Lecz anioł Pana powiedział do Filipa: Wstań i idź na południe, na drogę, która prowadzi z Jerozolimy do Gazy. Jest to droga pustynna.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Dz 8]

(5): Potem położył się i zasnął pod tym jałowcem. A wtedy Anioł dotknął go i powiedział mu: Wstań i jedz. (6): A gdy spojrzał, oto przy jego głowie leżał placek pieczony na węgielkach i dzban wody. Jadł więc i pił, i znowu się położył. (7): Anioł PANA wrócił ponownie, dotknął go i powiedział: Wstań i jedz, bo masz przed sobą daleką drogę.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, 1Krl 19]

(12): I śniło mu się, że na ziemi stała drabina, a jej szczyt sięgał nieba. A oto aniołowie Boży wstępowali i zstępowali po niej.
[Uwspółcześniona Biblia Gdańska, Rdz 28]

Biblia jest pełna historii, które ukazują działanie aniołów na rzecz ludzi na polecenie Boga. W każdym jednak przypadku aniołowie są przedstawiani jako posłuszni słudzy Boga, a nie niezależne byty, które mogą działać na własną rękę. Wszystkie te historie podkreślają jedno zasadnicze prawda: to Bóg jest naszym opiekunem, a aniołowie są jedynie Jego narzędziami.